کودکانی که به شقاق مقعدی مبتلا میشوند، اغلب یبوست دارند. یبوست زمانی اتفاق میافتد که کودک کمتر از حد معمول مدفوع میکند، به طوری که قسمت پایینی روده پر از مدفوع شده و بیش از حد کشیده میشود. این امر میتواند برای کودک در دانستن زمان اجابت مزاج مشکل ایجاد کند و میتواند منجر به نشتی مدفوع از مقعد و در نتیجه کثیفی شود. مدفوع نیز ممکن است سفت باشد.
علائم شقاق مقعد در کودکان
توجه به نشانههای شقاق در کودکان اهمیت زیادی دارد، زیرا در صورت عدم درمان زخم میتواند گسترش یابد و به همین نسبت درد و بی قراری کودک نیز افزایش خواهد یافت.
همچنین این بیماری را نمیتوان کشنده معرفی نمود، ولی در صورت عدم درمان میتواند منجر به کم خونی شده و مشکلات بعدی را به همراه آورد. پس لازم است به علائم کودک و بی قراریهای او توجه کنید. مشاهده عکس شقاق مقعدی میتواند به شما در تشخیص این بیماری کمک کند. برخی از نشانههای شقاق در کودکان به این شرح است:
احساس سوزش و خارش شدید در مقعد
درد که همزمان با دفع شدت می یابد.
مشاهده خونریزی از مقعد یا خون در مدفوع (این خون معمولاً رنگی روشن دارد)
مراجعه به مکرر کودک برای دفع زیرا می تواند منجر به احساس دفع ناکامل مدفوع گردد.
نگه داشتن مدفوع به مدت طولانی به علت درد
مشاهده ترک عمودی و شقاق در دیواره مقعد
التهاب و قرمز شدن پوست اطراف مقعد
تورم مقعد
تب در صورت عفونت
دلایل ایجاد شقاق در کودکان
به طور کلی زمانی که میزان فشار وارده به مقعد افزایش پیدا کند، چنین زخمی در مقعد ایجاد می شود. اما مهمترین عامل در بروز بیماری شقاق، ابتلا به یبوست مزمن است. از سایر علل ابتلا به این بیماری می توانیم به این موارد اشاره کنیم :
کم تحرکی کودک
کمبود مصرف مایعات به خصوص آب
رژیم غذایی نادرست و بدون فیبر
اسهال مزمن
عدم رعایت بهداشت
بیماری های گوارشی و روده و انواع انگل ها
تنگی مقعد
راههای درمان شقاق کودکان
برای درمان شقاق در کودکان و بزرگسالان راههای زیادی وجود دارد که با توجه شدت بیماری و همچنین سن و شرایط فرد بهترین درمان توسط پزشک تجویز میشود. درمانهای رایج شقاق در کودکان به شرح زیر است:
داروها
ممکن است برای کودک شما داروهایی مانند مسکنها، نرم کنندههای مدفوع یا ملینها تجویز شود. هنگام دادن هر یک از این داروها به کودک، تمام دستورالعملها را دنبال کنید. بدون اینکه ابتدا با پزشک معالجتان صحبت کنید، به کودک خود داروهای بدون نسخه ندهید. در صورت نیاز ممکن است داروهای دیگری نیز تجویز شود. در موارد نادر، ممکن است به درمان دیگری برای بیماریهای زمینهای نیاز باشد.
درمان خانگی
برای کمک به کاهش یبوست، ممکن است به شما گفته شود:
فیبر بیشتری به رژیم غذایی کودک خود اضافه کنید. این شامل غذاهایی مانند غلات کامل، میوههای تازه و سبزیجات میشود. فیبر به مدفوع حجم میدهد و آب را برای نرم شدن مدفوع جذب میکند. این کمک میکند مدفوع راحتتر از روده بزرگ عبور کند. در صورت نیاز، مکمل فیبر نیز ممکن است تجویز شود.
کودک خود را به نوشیدن آب زیاد تشویق کنید. این همچنین میتواند به نرم شدن مدفوع کمک کند.
برای کمک به کاهش درد و شل شدن عضلات مقعد، از کودک خود بخواهید هر روز در لگن آب گرم بنشیند. به این روش حمام سیتز میگویند. کودک شما باید این کار را هر بار 10 تا 15 دقیقه، چند بار در روز یا طبق توصیه انجام دهد.
زمان دفع مدفوع و نوع مدفوع کودکتان را به دقت یادداشت کنید. این ممکن است به پزشک کمک کند تا مراقبتهای بهتری برای فرزند شما را مشخص کند.
مقعد فرزندتان را از نظر خونریزی یا علائم عفونت بررسی کنید. ممکن است از کودکان بزرگتر خواسته شود که علائم خود را مشاهده کنند.
فیستول به معنی ایجاد یک تونل غیر طبیعی بین دو عضو بدن (مانند روده و مقعد) است. در فیستول مقعدی، یک تونل بین کانال مقعدی در انتهای کولون و پوست اطراف مقعد ایجاد میشود.
علت فیستول مقعدی چیست؟
اکثر فیستولهای مقعدی پس از آبسه مقعدی ایجاد می شوند که به درستی بهبود نیافته یا تخلیه نشده است. هنگامی که غدد کوچک داخل مقعد مسدود می شوند، آبسه های مقعدی می توانند ایجاد شوند. این می تواند باعث عفونت و ایجاد آبسه شود. برخی موارد می توانند احتمال ابتلا به آبسه مقعدی یا فیستول مقعدی را افزایش دهند. این شامل:
بیماری کرون
دیورتیکولیت
هیدرادنیت چرکی
اچآیوی
بیماری سل
عوارض جراحی در نزدیکی مقعد
درمان سرطان رادیوتراپی یا شیمی درمانی
در صورتی که کولیت اولسراتیو داشته باشید و برای تشکیل کیسه ایلیو مقعدی تحت عمل جراحی قرار گرفته اید، فیستول مقعدی به ندرت ممکن است رخ دهد. از هر ۲ تا ۴ نفر، یک نفر دچار فیستول مقعدی میشود.
حدود یک سوم از افراد مبتلا به بیماری کرون در مقطعی از زندگی خود دچار فیستول می شوند و حدود ۳ درصد از افراد مبتلا به کولیت اولسراتیو به فیستول مبتلا میشوند.
STD اصطلاحی برای بیماریهای مقاربتی و مخفف (Sexually transmitted diseases) است که از طریق رابطه جنسی محافظت نشده از فردی به فرد دیگر منتقل میشود. برقراری هر یک از روابط جنسی واژینال، مقعدی و دهانی میتواند باعث انتقال اینگونه بیماریهای مقاربتی شود. البته گاهی اوقات این بیماریها میتوانند از طریق سایر تماسهای فیزیکی هم گسترش یابند. زیرا برخی از بیماریهای مقاربتی مانند تبخال و ویروس HPV که عامل ایجاد زگیل تناسلی در زنان و مردان است، از طریق تماس پوست به پوست هم انتقال مییابند.
باکتریها، ویروسها یا انگلهایی که باعث بیماریهای مقاربتی میشوند، ممکن است از فردی به فرد دیگر در خون، مایع منی یا واژن و سایر مایعات بدن منتقل شوند. به عنوان مثال میتوان به سوزاک، تبخال تناسلی، عفونت ویروس پاپیلومای انسانی، HIV/AIDS، کلامیدیا و سیفلیس اشاره کرد.
حتی گاهی اوقات ممکن است این عفونتها و بیماریهای مقاربتی در دوران بارداری یا زایمان از مادر به نوزاد یا از طریق تزریق خون یا سوزنهای مشترک منتقل شوند.
تفاوت STI و STD چیست؟
عفونتهای مقاربتی (STIs) اغلب با بیماریهای مقاربتی (STDs) اشتباه گرفته میشوند، اما در واقع یک چیز نیستند. عفونت اولین واکنش بدن در زمانی است که باکتریها، ویروسها یا انگلها به بدن حمله میکنند و ممکن است بدون علائم باشد. در حالی که یک بیماری اغلب با علائم واضح همراه است.
در واقع یک STD (بیماری مقاربتی) همیشه با یک STI (عفونت مقاربتی) شروع میشود. اما همیشه عفونت تبدیل به بیماری نمیشود.
علائم بیماری مقاربتی در زنان و مردان
بیماریهای مقاربتی (STD) همیشه علائمی ایجاد نمیکنند و اگر از نظر جنسی فعال هستید، به طور منظم آزمایش دهید. شما میتوانید بدون اینکه بدانید یک بیماری مقاربتی داشته باشید. اگر علائمی دارید، ممکن است شامل موارد زیر باشد:
برجستگی، زخم یا زگیل روی آلت تناسلی، واژن، دهان یا مقعد و اطراف آن
تورم، قرمزی یا خارش شدید در نزدیکی واژن یا آلت تناسلی
ترشحات آلت
ترشحات واژن که بوی بدی دارد، باعث سوزش میشود و رنگ یا مقدار آن متفاوت از حد معمول است.
خونریزی واژینال در زمان خارج از دوره پریود شما
رابطه جنسی دردناک
سایر علائمی که میتوانند نشان دهنده بیماریهای مقاربتی باشند:
بثورات پوستی
کاهش وزن، اسهال، تعریق شبانه
درد، تب و لرز
زردی (زردی پوست و سفیدی چشم)
ادرار دردناک یا تکرر ادرار
انواع بیماری مقاربتی
بیماریهای زیادی میتوانند از طریق روابط جنسی محافظت نشده انتقال یابند. برخی از شایعترین انواع بیماریهای مقاربتی به شرح زیر است:
هرپس سیمپلکس
ویروس هرپس سیمپلکس عامل ایجاد تبخال است و دو نوع تبخال وجود دارد. HSV-1 روی دهان و صورت شما تأثیر میگذارد. تبخال دهان ناشی از HSV-1 می تواند از طریق رابطه جنسی دهانی، از دهان به اندام تناسلی نیز سرایت کند. به همین دلیل است که برخی از موارد تبخال تناسلی به دلیل HSV-1 است.
HSV-2 فقط بر ناحیه تناسلی تاثیر میگذارد و عامل تبخال تناسلی است. هنگامی که فردی به تبخال مبتلا میشود، ویروس آن تا آخر عمر در بدنش باقی میماند. علائم این عارضه معمولا زخمهایی به شکل تاول است که تا حدود 10 روز درمان نمیشوند . البته برخی از افراد هیچ علائمی از تبخال را تجربه نمیکنند و برخی دیگر درمان ضد ویروسی را برای کاهش شیوع بیماری انتخاب میکنند.
زگیلهای تناسلی
زگیل تناسلی نوعی بیماری مقاربتی (STD) است. این عارضه باعث ایجاد زگیل (برجستگیهای کوچک یا بزرگ) در داخل و اطراف اندام تناسلی، مقعد و در مواردی دهان و گلو هم میشود. انواع خاصی از ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) باعث ایجاد سرطانهای دهانه رحم و مقعد نیز میشود.
برخی از زگیلها بسیار کوچک هستند اما معمولاً میتوانید آنها را مشاهده یا احساس کنید. زگیل تناسلی یک بیماری مسری است و از طریق رابطه جنسی و تماس نواحی مخاطی به راحتی بین زنان و مردان منتقل میشود.
برخی افراد برای برداشتن زائدهها و درمان زگیل تناسلی با لیزر و کرایو اقدام میکنند، اما ویروس اچ پی وی (عامل ایجاد زگیل) ممکن است تا آخر عمر در بدن فرد باقی بماند.
سیفلیس
سیفلیس یک عفونت مقاربتی (STI) است که بدون درمان میتواند باعث مشکلات جدی سلامتی شود. عفونت در مراحل (اولیه، ثانویه، نهفته و سوم) ایجاد میشود. هر مرحله میتواند علائم و نشانههای متفاوتی مثل ایجاد زخم، بثورات پوستی و در مراحل پیشرفته تر تب، تشنج و غیره داشته باشد.
شما میتوانید در تماس مستقیم با زخم سیفلیس در حین رابطه جنسی واژینال، مقعدی یا دهانی به این بیماری مبتلا شوید. سیفلیس میتواند از مادر مبتلا به جنین او سرایت کند. شما نمیتوانید از طریق تماس اتفاقی با اشیاء مانند موارد زیر به این عفونت مبتلا شوید.
صندلی توالت
دستگیرههای در
استخرهای شنا
جکوزیها
وان حمام
به اشتراک گذاشتن لباس یا ظروف غذا خوری
ویروس HIV یا ایدز
ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) ویروسی است که باعث سندرم نقص ایمنی اکتسابی (ایدز) میشود. اچآیوی با از بین بردن سلولهای T، سیستم ایمنی بدن شما را ضعیف میکند تا زمانی که نتوانید حتی با بیماریهای جزئی مبارزه کنید. شما میتوانید بدون هیچ علامتی HIV داشته باشید. انجام آزمایشات و شروع زودهنگام درمان، بهترین شانس را برای زندگی طولانی به شما میدهد.
تریکومونیازیس
تریکومونیازیس یک بیماری مقاربتی شایع، اما قابل درمان است. مشابه بسیاری از بیماریهای جنسی دیگر، اکثر افرادی که تریکومونیازیس دارند بدون علائمند و نمیدانند که آلوده هستند. این فقدان علائم باعث میشود که عفونت به طور ناخودآگاه به دیگران منتقل شود. داروهای ضد عفونت انگلی را که باعث این عارضه میشود، از بین میبرند.
افراد فعال جنسی میتوانند با داشتن رابطه جنسی بدون کاندوم با شریکی که تریک دارد دچار این بیماری مقاربتی شوند. در زنان، عفونت بیشتر در قسمت تحتانی دستگاه تناسلی (فرج، واژن، دهانه رحم یا مجرای ادرار) مشاهده میشود.
در مردان، عفونت بیشتر در داخل آلت تناسلی (مجرای ادرار) یافت میشود. در طول رابطه جنسی، انگل معمولا از آلت تناسلی به واژن یا برعکس، انتقال مییابد. سایر بیماریهای مقاربتی که افراد ممکن است به آن مبتلا شوند به شرح زیر است:
یکی از آزاردهنده ترین بیماریهای نشیمنگاهی شقاق یا فیشر مقعد است که فرد مبتلا به آن متحمل درد و ناراحتی زیادی میشود. زخم مقعد یا همان فیشر، با گذشت زمان تا ناحیه مخاطی گسترش مییابد و عمیق تر میشود که در اینصورت به آن شقاق مزمن گفته میشود و تنها راه درمان شقاق مزمن، جراحی و لیزر است.
عمل جراحی شقاق به روش اسفنکتروتومی
عمل جراحی شقاق به روش اسفنکتروتومی از موثرترین روشهای جراحی این عارضه است که البته ممکن است با عوارضی همراه باشد. در این جراحی برای کاهش فشار و رفع انقباض عضلات اسفنکتر ناحیه مقعد، برشی روی این عضلات ایجاد میشود و در نتیجه با کاهش فشار و انقباض در عضلات ناحیه رکتوم، این بیماری بهبود مییابد. فرد بعد از این عمل شاهد کاهش قابل توجه درد شقاق خواهد بود.
جراحی اسفنکتروتومی به دو روش باز و بسته انجام میشود که تفاوت آنها در باز گذاشتن محل جراحی یا بستن آن بوسیله بخیه است.
تا ترمیم کامل محل جراحی شقاق حدود ۴ تا ۶ هفته زمان لازم است، اما بعد از حدود ۲ هفته فرد میتواند به فعالیتهای خود مثل رفتن به سرکار برگردد. انجام این جراحی با ریسک ایجاد آسیب در عضلات اسفنکتر و بی اختیاری مدفوع و گاز همراه است. بسته به نوع آسیب، بی اختیاری میتواند موقتی یا دائمی باشد.
عمل شقاق به روش فیشرکتومی
جراحی شقاق به روش فیشرکتومی معمولا همراه با بوتاکس انجام میشود و در آن پوست آسیب دیده ناحیه اطراف مقعد برش داده شده و حذف میشود. ناحیهای که پوست آن برداشته شده به مرور ترمیم و در نهایت بیماری درمان می شود.
فلپ پیشرفته
جراحی شقاق به روش فلپ معمولا پیشنهاد نمیشود و تنها در مواردی که سایر روشهای درمان نتیجه بخش نباشند، کاربرد دارد. در این عمل نوعی پیوند پوست از ناحیه سالم مقعد به ناحیه آسیب دیده انجام میشود تا شانس بهبود زخم شقاق افزایش یابد.
عمل لیزر شقاق (فیشر)
بسیاری از افراد به دلیل ترس از جراحی و عوارضی که می تواند داشته باشد، درمان شقاق را به تاخیر میاندارند. یکی از بهترین روشهای عمل سرپایی شقاق یا فیشر، لیزر درمانی است. عمل لیزر شقاق بصورت سرپایی و با بی حسی موضعی انجام میشود و نیازی به بستری شدن و گذراندن دوران نقاهت طولانی نمیباشد.
بهترین روش درمان شقاق با لیزر است که هیچگونه عوارضی را به دنبال ندارد و در کمتر از نیم ساعت بصورت سرپایی و در کلینیک انجام میشود.
مراقبتهای بعد عمل شقاق چگونه است؟
معمولا بعد از عمل بیماران دچار عود مجدد نمیشوند و این روشهای جراحی موفقیت آمیز است. اما نکته ای که باید به آن توجه ویژه ای شود، مراقبت بعد از عمل شقاق است که توسط دکتر شقاق توصیه میشود و نقش موثری در جلوگیری از عود مجدد و عوارض جراحی دارد. رعایت نکات زیر این خطرات را کاهش خواهد داد:
تغییر سبک زندگی: کم تحرکی و نشستن زیاد، تغذیه نامناسب و عدم ورزش و تحرک، ناشی از سبک زندگی غلط است و می تواند یکی از اصلی ترین دلایل ایجاد این عارضه باشد. بنابراین گاهی ایجاد تغییراتی مثل ورزش کردن و رعایت رژیم غذایی می تواند در پیشگیری و یا تسریع روند درمان این عارضه تاثیرگذار باشد.
حمام سیتز: این حمام برای رفع التهاب و عفونت ناحیه مقعد استفاده میشود. در حمام سیتز باید تمام ناحیه نشیمنگاهی را به مدت ۱۵ دقیقه در لگن آب گرم قرار دهید تا با افزایش گردش خون التهابات از بین برود و بیماری بهبود یابد.
مراقبت از زخم: مراقبت از زخم بعد عمل، برای جلوگیری از ایجاد عفونت امری ضروری به حساب میآید. بنابراین از تحریک زخم با اصلاح و یا پوشیدن لباس های تنگ و نامناسب پیشگیری کنید.
شقاق مقعدی یا Anal Fissure بریدگی یا پارگی در لایه نازک و ظریف مقعد شما است. این پارگی اغلب عضله اطراف مقعد را که اسفنکتر مقعدی نامیده می شود، آشکار می کند. آسیب می تواند باعث اسپاسم آن عضله شود که می تواند لبه های شقاق را حتی بیشتر از هم جدا کند. اسپاسم ها می توانند باعث درد شوند و روند بهبود را کاهش دهند. حرکات روده همچنین می تواند از بهبود شقاق جلوگیری کند. شقاق مقعدی در صورتی حاد تلقی می شود که اخیراً اتفاق افتاده باشد یا کمتر از 6 هفته آن را داشته باشید. اگر بیش از 6 هفته گذشته باشد یا اغلب عود کند، مزمن در نظر گرفته میشود.
این پارگیها شایع هستند، اگرچه ممکن است فکر کنید درد و خونریزی علائم بیماریهای دیگری مانند هموروئید است. زیرا علائم شقاق و هموروئید تا حد زیادی شبیه یکدیگر هستند.
چه کسانی دچار شقاق مقعدی میشوند؟
بیماری شقاق میتواند برای مردان و زنان و حتی نوزادان اتفاق بیفتد. احتمال ابتلای بزرگسالان بین 20 تا 40 سال به این بیماری معمولا بیشتر است. شقاق مقعدی اغلب در اثر آسیب به مجرای پشتی (مقعد) ایجاد میشود. کشش و پارگی ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که فرد عبور مدفوع سختی را دفع کند.
در بیشتر افراد، این آسیب پوستی بدون هیچ مشکلی به سرعت بهبود مییابد. با این حال، به نظر میرسد برخی از افراد فشار عضله اطراف مقعد (اسفنکتر مقعد) بالاتر از حد طبیعی دارند و عضله “سفت تر” از حد معمول است.
تصور می شود که این افزایش فشار ممکن است خون رسانی به مقعد را کاهش دهد و در نتیجه روند بهبود زخم را کند کند.
یبوست میتواند احتمال ایجاد شقاق مقعدی را به میزان چشمگیری افزایش دهد. البته تفاوت در تعداد حرکات روده بین افراد مختلف وجود دارد. برای برخی اجابت 2 تا 3 بار در روز استاندارد است.
اما برای برخی دیگر اجابت هر 2 یا 3 روز یکبار انجام میشود. در حقیقت یبوست زمانی اتفاق میافتد که مدفوع شما سفت شود و دفع آن سختتر یا دردناکتر باشد، یا اینکه تعداد دفعات دفع شما بسیار کمتر از حد معمول باشد.
عوامل زیادی میتوانند باعث یبوست شوند، اما از جمله شایعترین آنها میتوان به نخوردن فیبر کافی (غذای خشن) و مایعات کافی اشاره کرد.
گاهی اوقات در صورت داشتن اسهال مزمن و طولانی مدت هم شقاق مقعدی رخ می دهد.
شقاق مقعدی در دوران بارداری و زایمان نیز شایع تر است و از هر 10 زن معمولا یک نفر در زمان بارداری یا زایمان به این عارضه مبتلا میشود.
به ندرت اتفاق میافتد که شقاق علت زمینهای دیگری داشته باشد. به عنوان مثال، بیماریهای کرون، کولیت اولسراتیو یا یک عفونت مقاربتی مانند عفونت تبخال مقعدی هم میتوانند باعث بروز این بیماری شوند.